20 April, 2009

साहित्य , समाज आणि संस्कृती

अमर हिंद मंडळाच्या ६२ व्या वसंत व्याख्यानमालेचं उद्घाटन साहित्य , समाज आणि संस्कृती या विषया वरील व्याख्यान देऊन डॉ. आनंद यादव यानी केलं. डॉ.आनंद यादव हे नाव गेले दोन महीने चांगलच चर्चेत आहे. साहित्य संस्कृती मंडळाने त्यांची पालखी प्रथम 'कौतिकाने' नाचवली आणि तेवढ्याच चलाखीने गायब केली. साहित्य संमेलना दरम्यान ना त्यांचा कुठे फोटो येऊ दिला ना अध्यक्षीय भाषण प्रसिध्द झालं. असे प्रकार एकदा नव्हे अनेक'वार' वारं'वार' झाले. फक्त 'वार'करी वेगवेगळे होते.

महाबळेश्वरच्या थंड हवामानात त्यांचे शब्द बाहेर फुटू दिले नाहीत पण इकडे मुंबईत प्रखर उन्हाळ्यात ते ऎकता येतील म्हणून वसंत व्याख्यानमालेला गेलो. रामायणात महाभारत नको असं म्हणत डॉ. आनंद यादवांनी झाल्या प्रकारा बद्द्ल चकार शब्द काढला नाही, मात्र दिलेल्या विषयावर प्रबोधन पर भाषण केलं. ते तरी कुणाला झोंबणार नाही. त्या भाषणात आलेले प्रमुख मुद्दे असे.

  1. समाज हा केंद्रस्थानी असून त्याला सुसंस्कृत करण्यासाठी असतं ते साहित्य.

  2. नुसत्या समुदायाला समाज म्हणता येणार नाही तर त्याला कळप असच म्हणावं लागेल.

  3. निती म्हणजे काय तर जी एका ठरावीक दिशेने नेते ती.

  4. स्वातंत्र्य आणि स्वैराचार यात फरक केला पाहीजे.

  5. मनुष्य हा प्राणी आहे त्याच्यावर संस्कार केले म्हणजे तो मानव होतो.

  6. माणसावर संस्कार करीत गेल्या शिवाय त्याच्या बुद्धीचा विकास होत नाही.

  7. अणू, परमाणू आणि परमेश्वर हे दाखवता येत नाहीत ते बुध्दीलाच कळतात.

  8. परमेश्वर हे एक सुत्र आहे तर देव-देवता हे शक्तीचं प्रतीक आहे.

  9. सत्य हे प्रथम चित्ताला, बुध्दीला कळतं आणि नंतर आनंद होतो. ते सत् चित् आनंद म्हणजेच सच्चिदानंद तो परमेश्वर.

  10. जे नैसर्गिक आहे प्राकृतिक आहे त्याच्यावर संस्कार करून आपण वापरतो. (उदा. अन्न शिजऊन खातो.)

  11. माणसाला आपल्या सहित नेतं ते साहित्य.

  12. तोंडाला किंवा मुखाला थोबाड म्हणणं म्हणजे विकृती आणि मुखकमल म्हणणं म्हणजे संस्कृती.  



13 April, 2009

खरोखरच माणूस किती वाईट आहे !

आज एका इ-मेलने मला खुप अस्वस्थ केलं. ही छायाचित्र बघा काय सांगतात. समस्त सर्पयोनीचा आक्रोश एका इ-मेलमुळे मला ऎकू आला. माणूस कोणत्या थराला जाऊ शकतो त्याचं हे एक उदाहरण.

एका क्षुद्र स्वार्थापोटी आपण दुसर्‍याचा जीव घेतो आणि त्याच्या कातड्यापासून बनवलेल्या वस्तु वापरून आपली प्रतिष्ठा वाढते हे कसं शक्य आहे ? पण आज तसचं घडतय. साप मारायचे आणि त्यांच्या कातड्यांपासून पर्स, पट्टे बनवायचे. या वस्तु बनवतात ते कदाचित गरीब असतील पण त्या वस्तु वापरणारे नक्कीच श्रीमंत असणार. आपली श्रीमंती मिरवण्यासाठी आपण काय करतोय हे कधी कळणार अशा लोकांना ?

सापांचा जीव जातोच पण पर्यावरणाची सुध्दा अपरिमीत हानी होते. पिकांना धोका उत्पन्न होतो. जैवसाखळी तुटून जाते. हे थांबवायलाच हवं. अशा वस्तु विकत न घेणं एवढं तरी आपण नक्कीच करू शकतो.

नरेन्द्र प्रभू


11 April, 2009

पुन्हा वस्त्रहरण

मालवणी नाटकांचा अनभिषीक्त सम्राट मच्छिंद्र कांबळी आणि लेखक गंगाराम गवाणकर यांनी केवळ एक नाटक केलं असतं तरी ते नट आणि नाटककार म्हणून याच उंचीवर असले असते असं नाटक म्हणजे वस्त्रहरण. कै. मच्छिंद्र कांबळी असताना तीन प्रयोग मी पाहीले. मच्छिंद्र कांबळींनी जीवनपटा वरून अनपेक्षिक्तरीत्या एक्झिट घेतली आणी मालवणी रंगभुमीचच वस्त्रहरण होतं की काय अशी शंका आली पण श्रीमती कविता मच्छिंद्र कांबळी यांनी show must go on हे खरं करून दाखवलं आणि भय्या बरोबरच वस्त्रहरणही रंगमंचावर आणलं.

आज नव्या संचातलं वस्त्रहरण पाहीलं. मा. दिनानाथ मंगेशकर नाटयगृह हाउसफुल होतं. नाटकाला दादही पुर्वी सारखीच. जुना सरपंच बाजूला ठेवून नाटक पाहीलं तर मजा पण येते. सर्व कलाकार विशेषतः गोप्या मन जिंकून जातो. तरी सुध्दा नाटकभर मच्छिंद्र कांबळी आठवत राहतो. खर्‍या नटाची जागा तशी रिकामी राहतेच ना ? पाच हजाराव्या प्रयोगाकडे घोडदौड करणार्‍या वस्त्रहरणला मनःपुर्वक शुभेच्छा !

नरेन्द्र प्रभू


06 April, 2009

मरणासन्न नद्या आणि आपण


' गंगाजल ' फौडेशनच्या वर्धापनदिनी ' नदीमित्र ' पुरस्काराने सन्मानित श्री. अभिजीत घोरपडे यानी पुरस्कार स्विकारल्यानंतर जे सादरीकरण केले तेव्हा छायाचित्रांच्या माध्यमातून सप्रमाण सिद्ध केलेले काही मुद्दे.




  1. मांजरा, तापी, गोदावरी, कृष्णा, पंचगंगा या नद्या नव्हे तर गटारं झाल्या आहेत.

  2. मेळघाटच्या जंगलातील नद्या सोडून महाराष्ट्रातील सर्व नद्या त्याच मार्गावर.

  3. या सर्वच नद्य्यांमध्ये मानवी विष्टा, घनकचरा आणि उद्योगांची घाण.

  4. श्रीमंतांकडून जास्त घाण, गरीबांचा कोंडमारा.

  5. इचलकरंजीकर कृष्णेचं चांगलं पाणी उचलून पंचगंगेच्या आधीच घाण असलेल्या पाण्यात प्रदुषित पाण्याची भर घालतात.

  6. राज्यातल्या नगरपालिकांपाशी केवळ १% सांडपाणी शुद्ध करण्याची क्षमता तर महानगरपालिकापाशी केवळ १६% सांडपाणी शुद्ध करण्याची क्षमता. बाकी पाणी तसचं नद्यांमध्ये सोडलं जातं.

  7. नफा थोडा कमी करून पाणी शुद्ध करण्याची मोठ्या उद्योगांची तयारी नाही.

  8. पंचगंगेच्या किनारी मासेमारी करताना पुर्वी १५ ते २० प्रकारचे मासे मिळत, आता एकच प्रकारचा मासा मिळतो जो केवळ घाणपाण्यातच जगतो.

  9. शिवाजी विद्य्यापीठाच्या एका अहवालाप्रमाणे गेल्या दहा वर्षात वीस प्रकारचे मासे नष्ट पावले.

  10. बेसुमार झाडं तोडली गेली.

  11. बहुतेक नद्या हिवाळ्यातच कोरड्या.

  12. पाण्यावरील तैलपदार्थ, आणि जलपर्णी मुळे पाण्यातील ऑक्सिजनचं प्रमाण फार कमी.

  13. नदीच्या वाळूवर (डांगर वाडीत) होणारा भाजीपाला आता होत नाही.

  14. वाळूचा बेसुमार उपसा होत असल्याने नदी पात्राची झीज त्यामूळे नद्यांवरील पुलांना धोका.

  15. नद्यांचं स्वरूप बारमाही ते हंगामी.

  16. भुजल पातळीत घट.

  17. अतिक्रमणांचा विळखा.

  18. पुराचं पाणी सर्व शहरात आणि मोठ्या गावात पसरतय.

  19. नदी पात्रातून लाटलेल्या जागांपेक्षा कितीतरी मोठ नुकसान.

  20. प्रदुषण नियंत्रण मंडळाने डोळ्यांवर कातडं ओढलं आहे.

  21. हे सर्व रोखण्यासाठी जनजागृती आणि निवडणूक आयोगासारख्या बलशाली व सर्वसमावेषक यंत्रणेची गरज.


    नरेन्द्र प्रभू 


05 April, 2009

पहिले ते राजकारण

जात-पात, वर्ग, वर्णभेद, नाती-गोती आणि घराणेशाही पासून पैसा, कटकारस्थाने, गुन्हेगारी आणि लोकशाही मुल्यांची पायमल्ली हे करताना आता कोणत्याही राजकीय पक्षाला जनाची आणि मनाची लाज म्हणून राहिलेली नाही. निलाजरेपणा आणि नाटक म्हणून सध्याच्या निवडणूकांकडे पाहिलं तर मनोरंजन मात्र होईल. सरड्याला मागे टाकत आपले रंग आणि अभिनिवेश बदलण्याची कला राजकारण्यांनी दाखवायला सुरवात केली आहे. सगळ्यांचं ' एकच लक्ष सत्ता पक्ष ' असं झालय, त्यामुळे तत्वांना तिलांजली हे आलच. तेव्हा उमेदवार पाहून त्याला मतदान करावं, पक्ष पाहून नको. आपण सुध्दा पक्षाचं जोखड फेकून द्यायला शिकलं पाहीजे. निदान चांगला माणूस निवडल्याचं समाधान मिळेल

नरेन्द्र प्रभू 

03 April, 2009

इंडियन पोलिटिकल लीग

इंडियन पोलिटिकल लीग

इकडे उमेदवारीसाठी लागली रिघ

नाही मिळाली तिकीटाची भिक

तर मग बंडखोरी करायला शिक


मी तर पक्षाशी एकनिष्ठ

हा तर माझाच पक्ष

तिकीट द्या नाहीतर

उभा राहतो अपक्ष


सत्तापदावर ठेवून डोळा

दावतो जनतेशी कळवळा

निवडून आणीता माझ्या बाळा

उरावरी बसवेन !!! 


नरेंद्र  प्रभू

 

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails
 

Design in CSS by TemplateWorld and sponsored by SmashingMagazine
Blogger Template created by Deluxe Templates Tested Blogger Templates